Nie powiem Ci, że będzie łatwo i zawsze przyjemnie, nie napiszę o jednym idealnym sposobie na to, jak nauczyć Twoje dziecko języka polskiego. Nie polecę Ci żadnej sprawdzonej metody ani książki, która zrobi to za Ciebie. Nie dam Ci recepty na to, aby nauka języka przychodziła szybko i sprawnie, bo czasami tak nie będzie. Ty rodzicu i tylko Ty jesteś odpowiedzialny za to, aby nauczyć Twoje dziecko mówić w języku polskim. Ty jesteś pierwszym i najważniejszym ogniwem w długiej językowej drodze, po której pewnego dnia Twoje dziecko będzie poruszać się biegle i bez kompleksów, ale dziś wszystko jest w Twoich rękach. Nie zmarnuj tego.

Masz kilka możliwośći nauczania do wyboru. Ale zanim podejmiesz decyzję, jaka jest najlepsza dla Twojego dziecka, pamiętaj, żeby forma nauczania była zgodna z rytmem życia Twojej rodziny. Jeśli język polski i jego nauka będzie kolidować z zajęciami pozalekcyjnymi, będzie narzucona przed Ciebie i będzie tylko karą, jaką dziecko ma odrobić raz w tygodniu, to nawet najlepsza szkoła i najlepsi nauczyciele nie pomogą.

Potrzeby Językowe

Pamiętaj, że każde dziecko jest inne, i w związku z tym jego potrzeby językowe mogą się różnić od dziecka sąsiadki czy znajomej z pracy. Są dzieci, które urodziły się w Polsce, mówią płynnie po polsku i rozpoczęły edukację w kraju, a wyjechały za granicę dopiero w wieku 6, 7 lat. Takie dzieci będą miały wspaniałą językową bazę, na której dużo łatwiej uczyć i rozwijać język, niż w przypadku dzieci urodzonych za granicą. Dzieci mających dwukulturowy dom, obracających się tylko w środowisku angielskim i nie mówiących biegle po polsku. Potrzeby językowe dzieci pozornie takich samych, w tym samym wieku, mogą być różne i warto to sobie uzmysłowić, zanim wybierze się sposób nauczania języka.

Życie rodzinne

To jak będziemy uczyć dziecko języka obcego, powinno być naturalnym wynikiem tego jak żyjemy. Jeśli mamy ambicję wysłać dziecko do najlepszej polskiej szkoły stacjonarnej, ale dojazdy do niej pochłaniają nam połowę dnia, koszty związane z opłatami spędzają nam sen z powiek, a w domu nie mamy czasu pomóc dziecku w zadaniach domowych i przygotowaniach polskich projektów, to może warto pomyśleć o innym sposobie przybliżania do języka. To dom musi być pierwszym źródłem polszczyzny i powinien być przedłużeniem nauki szkolnej. To współpraca rodzica z nauczycielem daje najlepsze wyniki i o tym też trzeba pamiętać. Przykład językowy jaki my rodzicie dajemy naszym dzieciom jest kluczowy i żadna książka, żaden profesor nie zastąpi rodzica mówiącego na co dzień po polsku do dziecka.

Motywacja językowa

Nauka czytania i pisania po polsku nie jest zawsze najważniejsza, nie jest ważna bezbłędna znajomość zasad ortografii, ilość przeczytanych lektur obowiązkowych i wiedza, kiedy stosować przecinki i jak odmieniać przez przypadki. Ucząc języka polskiego chodzi nam wszystkim o coś więcej. Chodzi nam o człowieka, który pewnego dnia bez wstydu powie, że jest Polakiem. Który będzie zabierał znajomych na wycieczki po Polsce i pokazywał im z dumą, najpiekniesze zabytki naszego kraju. Który nigdy nie poczuje się gorzej tylko dlatego, że jego rodzice są Polakami, a wręcz przeciwnie, kontakty z rodziną w Polsce będą dla niego cenne. Chodzi nam o człowieka, który wrośnie w społeczność polską, będzie rozumiał polskie żarty i przenośnie. Będzie znał swoją wartość przez to, że historia naszego kraju umocni go w przekonaniu wyjątkowości. Człowieka, który bez problemu zdobędzie pracę w firmie dwujęzycznej, który będzie dojrzałym i świadomym tego, że drugi język, to drugie okno na świat. Bez motywacji i świadomego wyboru chęci nauki, bardzo trudno jest zmusić kogokolwiek do języka obcego, zwłaszcza kiedy mówimy o starszych dzieciach.

Jest kilka metod nauczania dziecka języka polskiego za granicami kraju. Niezależnie co wybierzesz, muszę  Cię, ostrzec, nie będzie szybko i prosto. To będzie Wasza wspólna droga, która może w przyszłości zaprocentować, ale tylko wtedy gdy Ty rodzicu będziesz na tej drodze obecny i będziesz trzymać dziecko za rękę na wszystkich etapach pokonywania językowych przeszkód.

Nauka w domu przez rodziców

To najbardziej naturalny i wciąż najbardziej popularny sposób nauki dziecka języka polskiego. Wynika on często z braku innych możliwości, lub braku zainteresowania innymi metodami. Świetnie sprawdza się w rodzinach, gdzie oboje rodzice to Polacy i w oczywisty sposób prowadzą polski dom, z polskimi tradycjami i kulturą. Gdzie mówi się tylko po polsku, ogląda się tylko polską telewizję i czyta się tylko polskie książki (nie wliczających tych, które są zadane w angielskiej szkole). W rodzinach, które swój świat zawężają do polskich znajomych, polskiego kościoła, polskiego sklepu i polskiej społeczności.

Świetnie by było, gdyby powiedzmy mama, była pedagogiem lub nauczycielem. Wtedy świadoma językowych braków, mogłaby regularnie z dzieckiem ćwiczyć pisanie dłuższych form i czytanie literatury polskiej. Niestety w większości przypadków, oprócz nauki mówienia i obycia w rodzimej kulturze, dziecko nie ma szans na poznanie specjalistycznego języka polskiego. Nie potrafi używać poprawnie pisemnych form użytkowych ani poznawać prawidłowych zasad pisowni polskiej. Nie czyta polskich książek, nie zna polskich pisarzy. Brak mu wiadomości na temat podstawowych pojęć historycznych i geograficznych. Jego wiedza i umiejętności kończą się wraz z wiedzą, pomysłowością i czasem rodzica.

Polskie Szkoły Internetowe

Świetna opcja dla rodzin, które z różnych względów nie mogą uczestniczyć w szkołach stacjonarnych, a wymagają od siebie czegoś więcej. Szkoły dla świadomych rodziców, którzy chcą pomóc dziecku, ale potrzebują profesjonalnego wsparcia i pokazania kierunku nauki. Platformy internetowe, za którymi stoją specjaliści wyposażeni w materiały edukacyjne dostosowane do indywidualnego toku nauczania, biorące pod uwagę konkretnego ucznia, na każdym stopniu jego kształcenia.

To między innymi szkoła Libratus, która nie ma sobie równych w nauczaniu przez internet. Przede wszystkim dlatego, że jest to szkoła darmowa, zapewniająca świadectwo szkolne dziecku, które ukończy program nauczania. Koordynatorem tego Projektu jest Fundacja Edukacji Polonijnej wraz z polskimi szkołami, pedagogami i psychologami. Zajęcia (przykładowe lekcje/webinaria) w takiej szkole odbywają się w każdy weekend i trwają godzinę. Wystarczy mieć komputer podłączony do sieci i można razem z dzieckiem brać udział na żywo w lekcji z polskim nauczycielem, który w formie wykładu, gier i rozmowy zrealizuje część materiału i podpowiada rodzicowi co robić dalej. Nauka  w takiej szkole realizowana jest w ramach polskiego systemu oświaty w systemie nauczania domowego. Realizacja pełnej podstawy programowej daje dzieciom możliwość otrzymania państwowego świadectwa. Dzieci uczą się więc zarówno przedmiotów typowo polskich jak historia czy geografia, jak również matematyki czy przyrody.

W tej metodzie nauczania bardzo ważną jest rola rodzica, jego zaangażowanie i regularność w nauce. To na jego barkach w pierwszych latach nauki będzie spoczywać podążanie zaplanowanym tokiem nauczania, oddawanie prac domowych jak i przygotowanie dziecka do egzaminu końcowego. To on będzie musiał zmobilizować dziecko do nauki w tygodniu i dać mu powód dla którego dziecko z chęcia przeczyta polską książkę.

Polskie Sobotnie Szkoły Stacjonarne

Z każdym rokiem polskie stacjonarne szkoły sobotnie rosną w siłę, a w samym Londynie jest ich ponad 20.  Są to szkoły, które swoją ofertę edukacyjną kierują do rodzin, które mają czas na naukę języka polskiego. Są to miejsca, które gromadzą społeczność polską, zbliżają ją do siebie, organizują im czas, a w rezultacie tego skłaniają dzieci do posługiwania się językiem polskim, nie tylko w domu.

Zajęcia w takich szkołach odbywaja się w soboty i trwają średnio około 5 godzin. W zależności od szkoły plan lekcji może wyglądać różnie, ale zwykle, poza typowymi lekcjami polskiego, szkoły oferują lekcje geografii, historii, religii, oraz zajęcia dodatkowe, kółka teatralne, rytmikę, tańce ludowe itp. Większość szkół zaopatruje dzieci w podręczniki z ćwiczeniami i inne materiały potrzebne do nauki.

Polskie Szkoły Sobotnie opierają swój system nauczania na Podstawie Programowej dla uczniów polskich uczących się za granicą, wydaną przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Oprócz samych zajęć edukacyjnych w ławkach, szkoła to także wycieczki edukacyjne, regularne wizyty w teatrze, organizacja Jasełek, wspólne kolędowanie, obchody świąt narodowych, topienie Marzanny i cała masa innych polskich aktywności, których żaden rodzic, nie jest w stanie zapewnić swojemu dziecku w domu.

Ważną rolę w nauce spełnia tutaj rodzic, zaraz po nauczycielu w szkole. To on jest odpowiedzialny za pomoc w zadaniach domowych i cotygodniową obecność na zajęciach w szkole. To współpraca rodzica z nauczycielem jest gwarantem, że efekty nauki będą zadowalające, bo tak naprawdę, ta jedna sobota w tygodniu to bardzo niewiele.

Jeśli nie wiesz, czy w Twojej okolicy są jakieś polskie szkoły, możesz to sprawdzić na mapie na stronach Polskiej Macierzy Szkolnej.

-.-

Czy warto uczyć dzieci języka polskiego na emigracji?

Pewnie znajdą się i tacy, których odpowiedź będzie przecząca, jednak ja, głęboko wierzę, że warto. Wierzę, że dając dziecku szanse poznania kolejnego języka, dajemu mu dużo więcej niż zdolnośc komunikacji. Dajemu mu podwójna moc sprawczą, podwójna siłę, z którą pewnego dnia ruszy na podbój świata. Dajemy mu możliwości, których sami nigdy nie mieliśmy okazji dostać i przewagę nad całym światem jednojęzycznych ludzi, których będzie spotykać na swojej dorosłej drodze.

Tekst powstał przy współpracy z Polską Szkołą LIBRATUS